nieuwe publicaties
nieuws & actualiteiten

Het tweede boek van 2016 is House of Memories, Uncovering the Past of a Dutch Jewish Family van Arnoud-Jan Bijsterveld geworden.

Op 7 december 2016 werden in het Regionaal Archief in Tilburg de eerste exemplaren door Arnoud-Jan zelf uitgereikt aan direct betrokkenen tijdens een zeer druk bezochte bijeenkomst. Arnoud-Jan hield een inspirerende lezing over dit nieuwe boek van 488 pp met dvd, hard back, en geillustreerd €39,– 

The book begins and ends with a house in the Dutch town of Tilburg. After the author bought the house, he discovered that a Jewish couple, Hans and Bertha Polak-Cohen, had it built for their family in 1928. As this family’s history was gradually being uncovered, there was one tragic story that stood out: the story of Bertram Polak, the couple’s son. Bertram’s family lived in this house until all but one managed to flee when the Nazis invaded the Netherlands in May 1940: Bertram was the only one to stay behind. In December 1941, he tried to escape to England with three friends, was betrayed, and eventually killed in Auschwitz on 17 August 1942. This book relates this history and shows what happens in the process of uncovering a traumatic past, affecting both the family’s next generations and the historian involved. 

Foto: Jojanneke van Zandwijk

Op 25 november 2016 werd onder grote belangstelling in de Azijnfabriek Den Bosch het eerste exemplaar door Prof. dr. ArnoudJan Bijsterveld overhandigd aan drs. Willem van der Staak, voorzitter van de Historische Vereniging Brabant. 

Inhoudsopgave:

Ten geleide, Arnoud-Jan Bijsterveld

‘Die mate van den lande ende beemden’. De ontwikkeling van de oppervlaktematen in de Meierij van ’s-Hertogenbosch, Martien van Asseldonk en Karel Leenders

De Hoogstraat in de laatmiddeleeuwse Brabantse steden. Enkele beschouwingen over stadstopografische overeenkomsten en verschillen, Bram Vannieuwenhuyze

Verkloostering in het vijftiende-eeuwse ’s-Hertogenbosch, Jan Sanders

Strafprocessen tegen een dood lichaam. Juridische procedures wegens zelfdoding in de zeventiende en achttiende eeuw, Erik-Jan Broers

‘Schep immer nieuwe vreugd, vriendschap, gezelligheid’. Over Brabantse adel, ‘herengezelschappen’ en regionale identiteit, Klaasje Douma

‘Stel je voor zeg! Meisjes, jongens, zoo maar zittend zij aan zij!’ Katholieken, gender en sociale klasse in de Paleis Bioscoop te Rucphen (1929), Thunnis van Oort

Ter herinnering aan prof. mr. J.P.A. (Jos) Coopmans (1925-2016), Beatrix Jacobs en Erik-Jan Broers

Verslag congres Waardevol! Culturele duurzaamheid en regionaal erfgoedbeleid (’s- Hertogenbosch, 3 maart 2016), Arnoud-Jan Bijsterveld en Monique Groot m.m.v. Christian Curré

Verslag symposium Omdat we weten van hun lot. Onderzoek naar Joden in Noord-Brabant 1930-1945 (Tilburg, 21 april 2016), Astrid de Beer en Arnoud-Jan Bijsterveld

Voor de eerste keer: Uitreiking tweejaarlijkse Scriptieprijs Brabantse Geschiedenis (10 september 2016, Den Bosch), Kitty de Leeuw

Kroniek

Het Jaarboek is te bestellen per e-mail: faamnl@xs4all.nl, voor abonnees van ZHC voor € 15,- en voor niet-abonnees voor € 25.

Foto: Ria de Folter

Ter gelegenheid van de presenatie van het NoordBrabants Historisch Jaarboek 2016 sprak de voorzitter van ZHC, Hans van Brummen de volgende woorden: 

Hartelijk welkom dames en heren,

fijn dat u allemaal gekomen bent, hier naar de Azijnfabriek om de presentatie bij te wonen ter gelegenheid van het verschijnen van de 33e editie van het NoordBrabants Historisch Jaarboek, editie 2016.

Het is alweer het 7e jaarboek dat verschijnt bij uitgeverij Zuidelijk Historisch Contact. Met veel plezier zetten wij ons in om van het Jaarboek een mooie uitgave te maken. 

Inhoudelijk wordt het Jaarboek geschreven door de auteurs, dit jaar een tiental bijdragen en een kroniek, graag wil ik de auteurs van harte dankzeggen voor hun bijdrage.

Een boek als dit komt niet tot stand zonder redactie, onder leiding van ArnoudJan Bijsterveld en de bezielende inbreng van de redactiesecretaris Kitty de Leeuw, zij doen dit samen met de voltallige redactie: ook jullie dank.

Dan hebben we nog geen boek: Kees Kanters verzorgt dan de vormgeving zodat alles lekker leest en er goed uitziet, ook Kees bedankt. Drukker en binder zorgen voor de uitgave. Dan is er natuurlijk dit jaar voor het eerst Jan Brouwers die als coördinator van uitgeverij ZHC alles zodanig bij elkaar brengt dat er nu een boek ligt, Jan geweldig gedaan.

Het jaarboek komt tot slot tot stand door de financiële bijdrage van de Historische Vereniging Brabant, die voor al haar leden een exemplaar betaalt  en Erfgoed Brabant die eveneens bijdraagt. Willem van der Staak en Patrick Timmermans; dank ook voor jullie.

Dames en Heren, vanmiddag krijgt u na de introductie van ArnoudJan Bijsterveld een 3-tal voordrachten. We beginnen evenwel met een terugblik op het Jeroen-Bosch-Jaar, helaas niet door Charles de Mooij, want die is verhinderd, maar door Heidi Vandamme, hoofd communicatie en marketing ad interim van het Noord-Brabants Museum die hem zeker voortreffelijk zal vervangen.

De drie voordrachten worden verzorgd door Jan Sanders, Klaasje Douma en Erik-Jan Broers. Als afsluiting spreekt de voorzitter van de Historische Vereniging Brabant, Willem van der Staak het slotwoord, daarna houden we u nog graag even hier voor een borrel en nadere verdieping en ontmoeting,

Uitreiking en aanmelding tweejaarlijkse Scriptieprijs Brabantse Geschiedenis (’s- Hertogenbosch, 10 september 2016)

Erfgoed Brabant, de Historische Vereniging Brabant en de Stichting Zuidelijk Historisch Contact willen de wetenschappelijke beoefening van de Brabantse geschiedenis aan de Nederlandse en Belgische universiteiten en hogescholen bevorderen en jonge onderzoekers op dit terrein aanmoedigen en hebben daartoe een prijs ingesteld voor masterscripties die handelen over de geschiedenis van Brabant. De prijs bestaat uit een geldbedrag van 1.000 euro en de mogelijkheid de bekroonde scriptie, omgewerkt tot een artikel, te publiceren in het Noordbrabants Historisch Jaarboek (NHJ). De redactie van het NHJ verzorgt de begeleiding bij het omwerken van de scriptie tot een artikel.

Mededinging naar deze tweejaarlijkse scriptieprijs staat open voor degenen die in de twee voorafgaande jaren een masterstudie aan een Nederlandse of Belgische universiteit of hogeschool succesvol hebben afgerond en wier masterscriptie de Brabantse geschiedenis in zeer brede zin als onderwerp heeft. Tot ‘Brabant’ worden alle gebieden gerekend die ooit tot het hertogdom Brabant hebben behoord, dat wil zeggen de huidige Nederlandse provincie Noord-Brabant en de Belgische provincies Antwerpen, Vlaams-Brabant, Waals-Brabant en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Er is geen beperking qua historisch tijdvak of historische discipline. Ook studies op het gebied van bijvoorbeeld archeologie, historische taal- en letterkunde, historische psychologie, rechtsgeschiedenis, medische geschiedenis, kunstgeschiedenis of bouwgeschiedenis komen in aanmerking.

In januari 2016 kwamen vijftien inzendingen binnen bij de jury van de Scriptieprijs, de redactie van het NHJ. Een verheugend aantal en bovendien van goede kwaliteit! Ook de beoogde breedte was aanwezig: er waren inzendingen van afgestudeerden aan Nederlandse en Belgische onderwijsinstellingen, van uiteenlopende historische tijdvakken en disciplines en van mannen en vrouwen. Op basis van de criteria vakbekwaamheid (gedegen onderzoek, bronnenkeuze, structuur, toegankelijkheid, taalgebruik/schrijfstijl), originaliteit/ creativiteit en engagement (zowel persoonlijk als maatschappelijk) kwam de jury tot
een shortlist van vijf kandidaten:

  •   Mark Vermeer (‘Gescreven tOesterwijc’. The town secretariat of Oisterwijk, ca. 1200 tot1550) onderzocht met veel geduld en uiterst secuur welke schrijvers in de latere middeleeuwen in Oisterwijk actief waren en hoe hun werk eruit zag en werd gewaardeerd.

  •   Helga Kliffen (Een Antwerpse École Modèle?) ging na of de Brusselse École Modèle ook toonaangevend was voor de scholenbouw in Antwerpen in de latere negentiende en begin twintigste eeuw, ontdekte dat dit niet het geval was en waarom. Zij inventariseerde welke typen scholenbouw er wél waren, hoe zij er in 2015 aan toe waren en of behoud mogelijk was.

  •   Ruud Verstraten (En eindelijk, na zoveel jaar, is ons Tôntje nou groot. Een casusonderzoek naar de totstandkoming van de alledaagse historische cultuur) vond uit hoe het kon dat de bij leven verguisde zwerver Toon van Els (1865-1922) vele jaren na zijn dood in Oploo uitgroeide tot een cultuurfenomeen met een eigen toneelstuk, lied, standbeeld en jaarlijkse feestdag.

  •   Tine Faassen (Gedecoreerde overkappingen en wintertuinen in Antwerpse burger- en herenhuizen, 1860-1930) inventariseerde met veel vindingrijkheid (via Google Earth) welke overkappingen en wintertuinen in glas en metaal in Antwerpen nog aanwezig waren en in welke staat ze verkeerden en deed aanbevelingen hoe wat nog resteert mogelijk te redden is.

  •   Florian Daemen (De welvaart en sociale achtergrond van de Leuvense brouwers tijdens de zeventiende eeuw (1600-1713)) toonde door nauwkeurig archiefonderzoek aan dat de bierbrouwers in Leuven ondanks een economische neergang in de zeventiende eeuw hun eigen welvaart en sociale positie wisten te verstevigen.

         Zoals uit de titels en korte omschrijving van de inhoud al is af te lezen, weerspiegelt de

shortlist wederom de beoogde breedte qua historische tijdvakken en disciplines en Brabantse regio’s. Omdat alle scripties op de shortlist van uitstekende kwaliteit waren, had de jury graag vijf prijzen uitgedeeld. Maar na een stevige discussie kwam uiteindelijk Tine Faassen als winnaar uit de bus.

Op zaterdag 10 september 2016 reikte Ans Buys, lid van de Raad van Toezicht Erfgoed Brabant, in het Noordbrabants Museum in ’s-Hertogenbosch voor de eerste keer de Scriptieprijs Brabantse Geschiedenis uit. Behalve de hierboven al omschreven prijs kreeg Tine Faassen ook een door haarzelf te vullen speciale editie van het NHJ met op de omslag een collage van afbeeldingen uit haar scriptie. Alle kandidaten op de shortlist kregen als aandenken een oorkonde.

In januari 2018 hoopt de redactie van NHJ opnieuw een ruim aanbod aan masterscripties over de Brabantse geschiedenis te ontvangen. Naar verwachting zullen de huidige kandidaten én die van volgende edities van de Scriptieprijs de toekomstige jaargangen van het NHJ met hun bijdragen verrijken. Het is belangrijk dat ook jonge onderzoekers en publicisten de weg naar het NHJ weten te vinden.

Aanmelding voor de tweede prijsuitreiking

De volgende inzendingstermijn is gesteld op 1 januari 2018. Dan komen masterscripties in aanmerking die zijn geschreven en goedgekeurd in de jaren 2016 en 2017. Voor aanmelding en nadere informatie kunt u zich wenden tot mw. dr. Kitty de Leeuw, redactiesecretaris NHJ, via kitty.deleeuw@outlook.com.

Kitty de Leeuw

foto: Ria de Folter