Tweede reeks
Uitgaven in Reeks 2: 1964-1995 > Tussen Reformatie en Contra-Reformatie; geest en levenswijze van de clerus in Stad en Meijerij van 's-Hertogenbosch en z
L. van Meerendonk, O. PraemTussen Reformatie en Contra-Reformatie; geest en levenswijze van de clerus in Stad en Meijerij van 's-Hertogenbosch en zijn verhouding tot de samenleving tussen ongeveer 1520 en 1550 (1967)295 pagina's, dissertatie Deze uitgave is niet meer te bestellen De breed opgezette analyse van R.R. Post over de kerkelijke verhoudingen van deze verwarde en duistere tijd, krijgt in dit boek een aanvulling. Het is een gedetailleerd onderzoek naar de toestanden onder de clerus in Stad en Meijerij van 's-Hertogenbosch. In vier hoofdstukken komen achtereenvolgens de parochies en hun geestelijkheid aan de orde, de kapittels, de kloosters en hun betekenis voor het maatschappelijk en het geestelijk leven. Ruim de helft van het boek handelt over de reguliere clerus, waartoe de auteur ook de vrouwelijke religieuzen rekent. Rond 1526 tellen Stad en Meijerij ongeveer 300 mannelijke en maar liefst 1315 vrouwelijke religieuzen (inclusief begijnen). Den Bosch telt één religieus op achttien inwoners. Hoewel sommige clerici tal van tekortkomingen in hun levenswijze valt aan te wrijven, lijdt het aanzien van de geestelijke stand als geheel hieronder niet ernstig. De snelle teruggang van religieuzen wijdt de auteur vooral aan het doorwerken van de reformatorische ideeën in de samenleving, aan de tegenwerking van de wereldlijke overheid vooral om economische en financiële redenen, aan verarming van de kloosters, aan de op weelde gerichte tijdgeest en aan het ontbreken van religieus enthousiasme, dat in de vijftiende eeuw nog zulke belangrijke vernieuwingen bewerkstelligt. Voor de invloedrijke rol van het religieuze element bij het uitbreken en het verloop van de Opstand en het politiek uiteengaan van de Nederlanden is deze studie eveneens van evenwicht. |