Tweede reeks
Uitgaven in Reeks 2: 1964-1995 > Per imperatief mandaat; bijdrage tot de geschiedenis van onderwijs en opvoeding door katholieken in Nederland, in het bi
A.M. Lauret
Per imperatief mandaat; bijdrage tot de geschiedenis van onderwijs en opvoeding door katholieken in Nederland, in het bijzonder door de Tilburgse Zusters van Liefde (1967)
454 pagina's, dissertatie Deze uitgave is niet meer te bestellen
Deze studie beschrijft de manier waarop religieuze congregaties hun taak in het tijdperk van 'de katholieke herleving' vervullen, met aandacht voor de religieuze en maatschappelijk achtergronden van het onderwijs. De zwakke punten van dit onderwijs blijven overigens niet onvermeld. Anderen dan katholieke religieuzen nemen immers het voortouw. Zo zijn de vrijmetselaars de eersten in ons land die zich het lot van blinden en slechtzienden aantrekken en is het volksonderwijs geïnitieerd door de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen.
De stichter van de Zusters van Liefde, de Tilburgse pastoor J. Zwijsen, later bisschop van 's-Hertogenbosch, ontkomt niet aan een objectieve, kritische bespreking van zijn persoon en zijn beleid. De schildering van de uiterste toewijding, de vaak grote armoede, maar ook het religieus elan maken deze studie tot een epos van heldhaftigheid en vroomheid tot in de hoogste graad, maar ook van bekrompenheid en benepenheid die de keel dichtsnoeren. Er is een moment in de geschiedenis, dat de in 1832 gestichte congregatie van de Zusters van Liefde niet minder dan 4238 religieuzen telt, verdeeld over 104 kloosters, verspreid over heel Europa.
De rode draad in het boek is het voortdurende hulpbetoon in meer dan 23 onderdelen van onderwijs: aan debiele kinderen, in bewaarscholen, Fröbelonderwijs, Montessori-, kleuter-, gewoon en ULO-onderwijs, aan blinden, schippers- en woonwagenkinderen, in de zondags-, herhalings- en handelsscholen, handwerkscholen, in het nijverheidsonderwijs, de Franse scholen, het middelbaar en he voorbereidend hoger onderwijs.
Het boek tekent de maatschappelijke noden, het godsdienstig klimaat en de positie van de vrouw in de negentiende eeuw. De opleiding tot onderwijzeres licht Lauret grondig en kritisch door. Ook de spanningen tussen leken en zusters bij benoemingen en het streven naar een ware hegemonie van zusters komen uitvoerig aan de orde. De auteur heeft voor haar speurwerk volledige inzage gekregen in het archief van de congregatie.